اسپکتروفتومتر یا طیفسنج دستگاهی است که شدت نور را بهصورت تابعی از طولموج اندازه گیری می کند. این دستگاه روش تجزیه، دستگاهی است که در آن تابش الکترومغناطیسی در ناحیه مرئی و ماورابنفش جذب ماده میشود و از روی شدت جذب مقدار ماده تعیین میشود. منبع تابش نور سفید بر روی نمونه گازی، جامد یا مایع است و تجزیهگر منشور یا شبکه است. در این روش با توجه به میزان جذب نور غلظت ماده مشخص میشود. با استفاده از این وسیله امکان اندازهگیری نمونههای فوقالعاده کوچکی وجود دارد که از آن برای تجزیهوتحلیل عناصر مولکولی مانند دی ان ای و آر ان ای استفاده میشود. اسپکتروفتومتر دستگاه پیچیدهای است که شدت نور را بهصورت تابعی از طولموج اندازهگیری میکند. چهار بخش اصلی اسپکتروفتومتر شامل منبع نور، نمونه، آشکارساز CCD خطی یا CMOS و مفسر باشد.
انواع آشکارسازهای خطی از نوع CCD و CMOS از شرکت Sony، Toshiba و Hamamatsu موجود در اسپکتروفتومترها توسط شرکت رسااندیشان موج پرداز طراحی و ساخته میشود.
اسپکترو فتومتری روشی برای اندازهگیری این است که چه مقدار ماده شیمیایی نور را جذب میکند. چرا که پرتو نور از محلول نمونه عبور میکند. این مفهومی کلیدی است که هر ترکیبی، نور را از طریق طیف معینی از طولموج جذب یا پراکنده میکند. این اندازهگیری برای سنجش میزانی از ماده شناخته شده به کار میرود. اسپکتروفتومتری یکی از مفیدترین روشهای آنالیز کیفی در زمینههای مختلف مانند شیمی، فیزیک، بیوشیمی، مهندسی مواد، مهندسی شیمی و کاربردهای شیمیایی است. اسپکتوفتومتر وسیلهای برای اندازهگیری میزان فوتونهای (شدت نور) جذبشده است بعدازاینکه از محلول ساده رد میشود. با اسپکترو فتومتر میزان شناخته شدهای از ماده شیمیایی (غلظت) با سنجش شدت نور یافت شده تعیین میشود. بسته به طیف طولموج منبع نوری میتواند در دو دسته طبقهبندی شوند:
1- اسپکترو فتومتر یو وی (UV) از نور در طیف فرابنفش (۱۸۵ تا ۴۰۰نانومتر) و طیف نور مریی (۴۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر) در طیف تشعشع الکترومغناطیسی استفاده میکند.
2- اسپکترو فتومتر IR از طیف نور مادونقرمز (۷۰۰ تا ۱۵۰۰۰ نانومتر) در طیف تشعشع الکترومغناطیسی استفاده میکند.
در اسپکترو فتومتری مریی، جذب یا انتقال ماده میتواند بهوسیله رنگ مشاهدهشده تعیین شود. برای نمونه محلولی که نور را در بالاتر از طیف مریی عبور میدهد و هیچ طولموج مریی را عبور نمیدهد به طور تئوری به رنگ سیاه است. از سویی دیگر اگر همه طولموج مرئی را عبور دهد و هیچ نوری را جذب نکند نمونه محلول به رنگ سفید است. اگر نمونه محلول رنگ قرمز را جذب کند برابر با ۷۰۰ نانومتر به رنگ سبز ظاهر میشود چون سبزرنگ مکمل قرمز است. اسپکتوفتومتر های مریی در عمل از منشوری برای خرد کردن طیف معینی از طولموج استفاده میکنند (فیلتر امواج نوری دیگر) به همین دلیل شعاع ویژهای از نور از طریق نمونه محلول عبور میکند.